Het 8e actieprogramma Nitraatrichtlijn is het nieuwe voorstel van het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) samen met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Het 8e actieprogramma is de opvolger van het huidige 7e actieprogramma. Elke vier jaar stellen Europese lidstaten een actieprogramma op met maatregelen om te voldoen aan de Nitraatrichtlijn.
Het doel van het actieprogramma is om te zorgen dat waterverontreiniging (grond- en oppervlaktewater) door nutriënten uit de landbouw wordt voorkomen en verminderd. Lidstaten moeten voldoen aan de norm van 50 mg/l nitraat in het bovenste grondwater en eutrofiëring van oppervlaktewater tegengaan. Het concept bevat een voorstel voor maatregelen. Het 7e actieprogramma eindigt op 31 december 2025, daarom wordt nu gewerkt aan een nieuw actieprogramma. Momenteel ligt dit ter consultatie tot en met 25 augustus. Het nieuwe actieprogramma gaat in op 1 januari 2026.
In de praktijk zijn er vooral aanscherpingen voor zand- en lössgronden, met name in de zuidelijke gebieden (Brabant en Limburg). In deze regio’s wordt de norm van 50 mg/l vaak nog niet gehaald. Hieronder vind je een overzicht van de meest ingrijpende maatregelen.
(Geen) bemesting na de hoofdteelt?
Momenteel is opgenomen dat vanggewassen als doel hebben de achtergebleven nitraat op te nemen en dat het daarom dus niet nodig is om na de hoofdteelt nog te bemesten. Dit heeft grote gevolgen voor de mestuitrijperiode en mestopslagcapaciteit op veebedrijven. De uitrijperiode wordt volledig geconcentreerd in het voorjaar, wat risico’s met zich meebrengt: extra druk op loonwerkers en transporteurs, hogere mestafzetprijzen door de korte periode, en het wordt moeilijker om gebruiksruimte binnen de normen te benutten. Omdat er minder mest in de nazomer uitgereden mag worden, moeten veehouders de opslagcapaciteit met enkele maanden uitbreiden.
Rustgewasverplichting
In de zuidelijke zand- en lössgebieden wordt de rustgewasverplichting aangescherpt van 1:4 naar 1:3 of 2:6. Je moet dus vaker een rustgewas telen. In andere zandregio’s blijft de verplichting 1:4.
Aandachtsgebieden
De huidige NV-gebieden worden omgezet in aandachtsgebieden. Hier gelden kortingen op het gebruik van stikstof, waarschijnlijk in stappen van 3%, 5%, 8%, 10%, 15% en maximaal 20%, afhankelijk van hoe ver het oppervlaktewater nog van de norm af zit.
Aanpassing gebruiksnormen
Er kunnen aanpassingen komen in de gewasgebruiksnormen in gebieden waar de grondwaterkwaliteit onvoldoende is.
Greppels langs sloten
In fosfaat-aandachtsgebieden zijn aanvullende maatregelen nodig om uitspoeling van fosfor tegen te gaan. Eén daarvan is het aanleggen van bezinkgreppels langs bufferstroken van minimaal 3 meter en langs KRW-waterlichamen. De greppel moet minimaal 1 meter van de insteek van de sloot liggen, minimaal 10 cm breed en 60 cm diep zijn, of maximaal 30 cm breed met eenzelfde inhoud als een greppel van 10 x 60 cm.
Overige wijzigingen
Daarnaast zijn er ook nog enkele andere wijzigingen zoals:
- Altijd verplicht vanggewas na mais, dus ook op klei & veen en ook voor biologische boeren
- Inzaai van het vanggewas na mais (zand & löss) veranderd van “direct aansluitend” naar “uiterlijk op de achtste dag”. Uiteraard wel voor de uiterlijke datums 1 Oktober of 31 Oktober (afhankelijk van maissoort en vanggewas).
- Altijd een korting van 65 Kg N na het scheuren van grasland (zand & löss), ongeacht de nateelt
- Inzake de regeling stimuleren teelt vanggewassen na hoofdteelt (zand & löss) wordt de datum tot wanneer het vanggewas moeten blijven staan aangepast van tot 1 februari naar t/m 31 december.
- Lijst vanggewassen en winterteelten wordt geactualiseerd
- Lijst rustgewassen wordt geactualiseerd
- Actualisatie fosfaatnormenstelsel (pas richting 2027 uitkomsten van evaluatie)
- Actualisatie grondsoortenkaart
- Maatregelen voor behoud grasland nog niet duidelijk
Doelsturing (maatwerk)
Voor het eerst wordt doelsturing mogelijk. Je kunt jaarlijks N-mineraalmonsters nemen om aan te tonen dat er op je percelen minder stikstof achterblijft en dus minder kans is op uitspoeling. Als je over een periode van drie jaar goede resultaten boekt, kun je uitzonderingen krijgen op generieke maatregelen zoals:
- Grotere totale stikstofgebruiksruimte dan de nieuwe generieke maatregelen.
- Het uiterlijk op 1 Oktober inzaaien van een vanggewas na mais
- Dezelfde uitzondering op de inzaaidata en bijbehorende kortingen bij overige teelten op zand- en lössgronden.
- Rustgewasverplichting van 1:4 op zandgronden en/of 1:3 op de zuidelijke zandgronden & löss.
Reageren
Mocht je het niet eens zijn met de invulling van de generieke maatregelen of een andere visie hebben op de doelsturing dan heb je tot en met 25 augustus de tijd om op deze consultatie te reageren via deze link. Ook Arvalis zal op deze consultatie reageren omdat veel van de voorgestelde maatregelen in de praktijk tot problemen leiden of een onevenredig nadelig effect hebben op de bedrijfsvoering.
Heb je nog vragen? Neem contact op met onze adviseur Stan Corstjens via 06-51490276 of scorstjens@arvalis.nl.
